NOIR | Kei Ninomiya

Interview by Filep Motwary

Ακολουθώντας τον δρόμο που άνοιξαν άλλοι συμπατριώτες του σχεδιαστές, ο Ιάπωνας Kei Ninomiya μπήκε στον χώρο της μόδας με τη φιλοδοξία να παρουσιάσει κάτι νέο. Σήμερα, ο ιδρυτής της σειράς noir οδηγεί τη βιομηχανία του ρούχου στη νέα της εποχή, επαναπροσδιορίζοντάς την.
Σε έναν χώρο που ορίζεται από την ταχύτητα και την αφθονία, όπως είναι η βιομηχανία της μόδας, η φιλοδοξία της δημιουργίας κάτι εντελώς καινούργιου μπορεί εύκολα να οδηγήσει αυτόν που την έχει στο περιθώριο, αφού βασικό κίνητρο είναι κατά κύριο λόγο η επανεφεύρεση οικείων κωδίκων. Σχεδιαστές που έχουν κάνει τη διαφορά, όπως ο Glenn Martens και ο Demna Gvasalia, με έργο καινοτόμο και ανατρεπτικό, θεωρούνται προστάτες άγιοι μιας γενιάς για την οποία τα regrams και τα reworks είναι απλώς μέρος του δημιουργικού της λεξιλογίου. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, κάποιες αξίες όπως η αυθεντικότητα παραμένουν ζητούμενο. Όσο πιο κοινότοπη και κοσμική, δε, γίνεται η ευρεία αγορά της μόδας, τόσο πιο απρόβλεπτοι είναι οι αληθινοί δημιουργοί.
Όπως η χαρισματική, οραματίστρια και αινιγματική Rei Kawakubo, η δημιουργική δύναμη πίσω από την Comme des Garçons, κάτω από την ομπρέλα της οποίας δραστηριοποιούνται δύο ακόμα επωνυμίες με πρωτοπόρο πνεύμα που παρουσιάζουν τη δουλειά τους στην Εβδομάδα Μόδας του Παρισιού: ο Junya Watanabe, ένας από τους πολλούς προστατευόμενους της Rei και από τους πλέον εφευρετικούς σχεδιαστές σήμερα στον κόσμο, ο οποίος ίδρυσε το ομώνυμο brand το 1992, και ο Kei Ninomiya του noir, που αντιμετωπίζει τη μόδα ως το μέσον για να φτιάχνει μεγαλεπήβολα γλυπτά – όπως συμβαίνει εξάλλου και με την Kawakubo. Εκπληκτικά «γλυπτά», πράγματι, που όμως η χρησιμότητά τους δεν εξαντλείται στη θέασή τους, είτε διαδικτυακά είτε σε κάποιον μουσειακό χώρο, αλλά ζωντανεύουν φορεμένα πάνω σε αληθινά σώματα, που αναδεικνύουν τη σύλληψη της ιδέας και την αριστοτεχνία της κατασκευής τους.

Τα ρούχα με την ετικέτα noir kei ninomiya προκύπτουν από μια μείξη αναπάντεχων συνδυασμών, ένα είδος «αλχημείας». Από μακριά φαντάζουν σαν άθραυστες πανοπλίες που κρατούν το σώμα ασφαλές, όσο όμως το βλέμμα φτάνει πιο κοντά, οι σιλουέτες μαλακώνουν, μοιάζουν εύθραυστες. Κάποιες φορές χάρη στις πλούσιες πτυχές των υφασμάτων, άλλοτε επειδή αυτά διπλώνονται και στρίβονται για να μετατραπούν σε παράξενες μάζες που θυμίζουν λουλούδια, αποκαλύπτοντας τη δεξιοτεχνία πίσω από την κατασκευή τους. Πολύπλοκα σχήματα, τεχνικές που θυμίζουν origami, κουκούλια που μοιάζουν φτιαγμένα από πλήθος φυσαλίδων, αιχμηρές απολήξεις, όγκοι που παραπέμπουν σε φανταστικά πλάσματα, άλλα γυμνά και στιλπνά και άλλα τριχωτά, είναι μερικές από τις ιδέες που έχει παρουσιάσει ο Ninomiya στις πασαρέλες του Παρισιού από το 2019, όταν έδειξε εκεί την πρώτη του συλλογή. Ρούχα το ράψιμο των οποίων περιορίζεται στο ελάχιστο, αφού τα ιδιαίτερα σχήματά τους παίρνουν μορφή από την κίνηση των σωμάτων, καθώς τα διάφορα υλικά συνδέονται μεταξύ τους με μεταλλικά στοιχεία ή έξυπνα εσωτερικά συστήματα περιπλεγμένων ιμάντων και ατσάλινων δακτυλίων. Θα μπορούσε κάποιος να τα παραλληλίσει με τη «μεταλλική ραπτική» του Paco Rabanne και του André Courrèges από τη δεκαετία του 1960, όμως μια τέτοια σύγκριση θα ήταν άστοχη, γιατί εδώ δεν έχουμε μια ρετρό αντιμετώπιση, αλλά έναν επίκαιρο μοντερνισμό, απόλυτα εμπνευσμένο από και προσαρμοσμένο στο σύγχρονο περιβάλλον. Πρόκειται για δημιουργίες που δεν στοχεύουν στον εντυπωσιασμό, αλλά σε προκαλούν να διακρίνεις το ταλέντο πίσω τους μέσα από μικρές, «ήσυχες» λεπτομέρειες.

Η συζήτησή μου με τον Kei Ninomiya έγινε διαδικτυακά, ενώ βρισκόμουν στη Φλωρεντία κι εκείνος στο Τόκιο. Μέσα από την οθόνη, ο 38χρονος με τη χαρακτηριστική, άκαμπτη, κατάμαυρη κουπ μοϊκάνα μου εκμυστηρεύεται το πάθος του για την Comme des Garçons από τη στιγμή που είδε δημιουργίες της σε μια μπουτίκ στην πατρίδα του, σε ηλικία 16 ετών. Έκτοτε, όνειρό του ήταν να καταφέρει κάποια στιγμή να ενταχθεί στην ομάδα της. Ευγενικός και φιλικός, κρατάει χαμηλούς τόνους όταν αναφέρεται στη δουλειά του, δίνοντάς μου να καταλάβω σχεδόν αμέσως ότι, όπως και η Kawakubo, είναι ένας από τους πιο λιγομίλητους πρωταγωνιστές της μόδας. Κάτι που μπορεί να προκαλέσει αμηχανία στον συνομιλητή του, ίσως όμως και όχι, αν σταθεί στην ουσία των πραγμάτων. Μου διηγείται ότι, αφού πήρε το πτυχίο του στη Γαλλική Φιλολογία από το Πανεπιστήμιο Aoyama του Τόκιο, συνέχισε με σπουδές μόδας στη Βασιλική Ακαδημία της Αμβέρσας. Το 2008, κι ενώ δεν είχε ακόμα αποφοιτήσει, αποφάσισε να στείλει το βιογραφικό του στην Comme des Garçons και σύντομα κλήθηκε να περάσει από συνέντευξη με τον ανώτερο δημιουργικό διευθυντή του brand, Junya Watanabe. Αυτό ήταν! Η Rei Kawakubo τον προσέλαβε αμέσως, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει τις σπουδές του για να ενταχθεί στην ιαπωνική εταιρεία, όπου εργάστηκε ως δημιουργός πατρόν επί μία τετραετία, μέχρι που το 2012 του δόθηκε η ευκαιρία να λανσάρει τη δική του επωνυμία κάτω από την ομπρέλα της Comme des Garçons, με μοναδικό χρώμα στον καμβά του το μαύρο, που σιγά σιγά έδωσε χώρο στο αγνό λευκό και στο παθιασμένο κόκκινο. Μου εξηγεί ότι επέλεξε το μαύρο για να μάθει να εστιάζει, να ζυγίζει και να δοκιμάζει τα δημιουργικά του όρια.

Ήταν θέμα χρόνου να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κοινού. Παρά την επιτυχία όμως, ακόμη και σήμερα στέκεται με δέος απέναντι στη Rei Kawakubo. «Ακόμα κι αν προσπαθείς να δημιουργήσεις κάτι νέο, υπάρχουν στιγμές που δεν έχεις άλλη επιλογή από το να ακολουθήσεις το ρεύμα, σωστά; Αλλά η Rei κάνει οτιδήποτε άλλο παρά αυτό. Ζει και δημιουργεί οδηγούμενη μόνο από το ένστικτό της», μου λέει και μου αποκαλύπτει πως το όνομα noir kei ninomiya ήταν στην πραγματικότητα δική της ιδέα. Ο ίδιος διαθέτει μια σπάνια ικανότητα να φαντάζεται τις φόρμες, όπως ένας αρχιτέκτονας που αντιλαμβάνεται με τον νου του τον χώρο, πριν τον σχεδιάσει. Οι τεχνικές, δε, που εφαρμόζει κατά την κατασκευή των ρούχων του υπηρετούν τη δομή τους, λειτουργώντας ως συνδετικά και μαζί διακοσμητικά στοιχεία, όπως οι κρίκοι μιας αλυσίδας. Αν παρατηρήσετε την εσωτερική πλευρά ενός κομματιού noir, θα νιώσετε σαν να βλέπετε ένα μοριακό μοντέλο επιστημονικού πειράματος. Ο συνδυασμός χειροτεχνίας, τεχνολογίας και μηχανικής που εφαρμόζει για να «χτίσει» τις δημιουργίες του είναι πρωτότυπος, ταυτόχρονα όμως ενσωματώνει την πλούσια ιαπωνική παράδοση, αλλά και την καινοτομία που γιγάντωσε μεταπολεμικά τη χώρα, μετατρέποντάς τη σε αντικείμενο γοητείας και φετιχισμού τη δεκαετία του 1980. Τότε, το 1982 συγκεκριμένα, ήταν που η Rei Kawakubo έριξε μια «βόμβα» στις αστικές παραδόσεις της ραπτικής του Παρισιού με τη συλλογή της Holes, με αποδομημένα φορέματα με ακατέργαστες άκρες φορεμένα από ανδρόγυνα waifs. Ήταν μια εντελώς άγνωστη Γιαπωνέζα που πρότεινε ξεφτισμένα υφάσματα, ρούχα που κρέμονταν από το σώμα, πρόσωπα χωρίς μακιγιάζ και αχτένιστα μαλλιά, κατακτώντας την κορυφή του στιλ. Οι πνευματικοί κύκλοι έσπευσαν να υιοθετήσουν την αμφιλεγόμενη αυτή εμφάνιση, ενώ σχεδόν δύο γενιές σχεδιαστών έχουν εμπνευστεί από τη ριζοσπαστική δουλειά της. «Ακόμα δεν ξέρω γιατί με επέλεξε», ομολογεί με ειλικρινή απορία ο Ninomiya, και του απαντώ πως φαντάζομαι ότι το έκανε επειδή το ταλέντο του είναι αδιαμφισβήτητο.

Δράση και όχι λόγια, αυτή είναι η στάση ζωής της Rei, και ο Kei το ένιωσε από πρώτο χέρι και το εξωτερίκευσε. Τι έμαθε λοιπόν από εκείνη; «Ότι ανεξάρτητα από το πόσο καλή είναι η δουλειά σου, ό,τι κι αν έχεις κάνει στο παρελθόν δεν είναι ποτέ αρκετά καλό», εξομολογείται και μου εξηγεί πως αυτά που μάθαινε όσο ήταν φοιτητής δεν είχαν καμία σχέση με αυτά που έκανε αργότερα στην Comme des Garçons. «Εξελίχθηκα δουλεύοντας ως μέλος μιας ομάδας που αλληλοσυμπληρώνεται, στηρίζοντας μια ολόκληρη επιχείρηση – παίζονται χρήματα και συνεπώς η ευθύνη είναι μεγάλη. Αυτό αναγκαστικά σε ωριμάζει. Διανύουμε μια νέα εποχή και το να είναι κάνεις γενναίος δεν έχει την ίδια έννοια με 30-40 χρόνια πριν. Ο κόσμος είναι πλέον εντελώς διαφορετικός, οι άνθρωποι εξελίσσονται μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και αυτό σίγουρα επηρεάζει τη μόδα – για παράδειγμα, βλέπουμε πια να παρουσιάζονται οι συλλογές μέσω διαδικτύου. Εκείνο που παραμένει ίδιο είναι η χειρωνακτική πλευρά της δουλειάς, την οποία και ξεχωρίζω. Ποτέ δεν προσπάθησα πραγματικά να καθιερώσω ένα προσωπικό στυλ και τρόπο δουλειάς. Απλώς προσπαθώ να φτιάξω νέα πράγματα, που οι άνθρωποι δεν έχουν ξαναδεί, σύμφωνα πάντα με τη δική μου αισθητική». Μου λέει πως δεν απευθύνεται σε κανέναν τύπο γυναίκας, είναι μια λεπτομέρεια που δεν τον αφορά, του αρκεί τα ρούχα του να βρίσκουν ανταπόκριση. «Το ότι κάποιοι θα τα αγοράσουν και θα νιώθουν καλά φορώντας τα, σημαίνει ότι πρόκειται για κάτι περισσότερο από ένα εμπόρευμα», τονίζει.

Η παρουσίαση της συλλογής του για την τρέχουσα σεζόν έγινε στο Τόκιο, στα γραφεία της Comme des Garçons. Χωρίς καμία δυνατότητα παρέμβασης, οι θεατές -δημοσιογράφοι, φίλοι του brand και κοινό- παρατηρούσαμε σιωπηλά στην οθόνη μας μια συλλογή που έμοιαζε με φόρο τιμής στις κινηματογραφικές ηρωίδες του Tim Burton, χαρακτηριστικό της οποίας ήταν τα χρώματα που φώτιζαν τη γνώριμη, μαύρη του παλέτα. Τον ρωτώ για την έμπνευση πίσω από αυτήν. «Ξέρεις, Filep, δεν ξεκινώ ποτέ από ένα mood-board. Φτιάχνω κάποια πρώτα δείγματα και συνεχίζω να δημιουργώ αυθόρμητα, ακολουθώντας το ένστικτό μου. Αυτή τη φορά σημείο εκκίνησης ήταν τα tailored jackets και η ανάγκη μου να βρω μια νέα μετάφραση για το μαύρο, που αποτελεί στοιχείο της υπογραφής μου». Έτσι, αναζητώντας φωσφορίζοντα υλικά, επινόησε ένα καινούργιο, ζωηρό προφίλ για το brand του, χρησιμοποιώντας avant garde τεχνικές και μικρές λεπτομέρειες που κάνουν, τελικά, τη συλλογή συνεκτική, με κάθε ρούχο να διηγείται τη δική του ιστορία. Ξεχωρίζουν οι τρισδιάστατες υφές που ζωντανεύουν το περίγραμμα της σιλουέτας, τα αξεσουάρ κεφαλιού από πλεγμένο σύρμα που μοιάζουν με φωλιές πουλιών, τα κολιέ-ακίδες, τα νέον χρώματα πάνω από τα μαύρα ρούχα που λειτουργούν σαν βάσεις – όλα μαζί συνθέτουν δυναμικές και ενδιαφέρουσες εμφανίσεις που καθόλου δεν στερούνται κομψότητας. «Σε αυτή τη συλλογή υπάρχει ένα κοινό, οργανικό και γήινο θέμα, που μπορεί να διακρίνει κανείς σε όλα τα σχέδια. Οι φωτεινές πράσινες λεπτομέρειες μοιάζουν με φύκια ή βρύα, οι τούλινες δέσμες θυμίζουν την υδρόγειο, ενώ οι οριζόντια τοποθετημένες αλυσίδες τα λέπια ενός ψαριού», εξηγεί.

Όπως κάνει συχνά, πειραματίστηκε και αυτή τη φορά με τις υφές, δίνοντας βάθος ακόμα και στα πιο σκούρα υφάσματα. Οι πρώτες δύο σιλουέτες που εμφανίστηκαν στην οθόνη ήταν από μαύρο τούλι και από ένα εμπριμέ ύφασμα με ανάγλυφα καπιτονέ σε μοβ τόνους που τόνιζαν στρατηγικά σημεία, όπως οι γοφοί και οι ώμοι. Τα φερμουάρ ήταν ένα άλλο κοινό στοιχείο τους, όπως επίσης τα λουριά και οι αγκράφες που διασταυρώνονταν στο μπούστο και στα μπατζάκια, δίνοντας μια αίσθηση workwear. Και, τελικά, σε ένα απόλυτα φουτουριστικό φινάλε, εμφανίστηκαν μια σειρά από εξαιρετικά ρούχα-γλυπτά. «Δεν θέλω να περάσω κανένα μήνυμα με τις συλλογές μου», μου λέει όταν τον ρωτώ για τη σύνδεση μόδας και περιβαλλοντικής κρίσης. «Προσπαθώ να σχεδιάζω δυναμικές και όμορφες δημιουργίες. Υπό μια ευρεία έννοια, λοιπόν, μπορούν άνετα να συνδεθούν με τη δύναμη της φύσης». Ωστόσο, λαμπροί σχεδιαστές, ιδιαίτερα αυτοί που υποστηρίζονται από την Comme des Garçons, έναν από τους σημαντικότερους οίκους μόδας της εποχής μας, δεν δημιουργούν απομονωμένοι, είναι δέκτες των προβληματισμών του κόσμου, που αυτή τη φορά φέρνουν στο επίκεντρο την προστασία του περιβάλλοντος. Η μόδα έχει λάβει το μήνυμα και γι’ αυτό παρατηρούμε μια στροφή στις χειροποίητες τεχνικές, σε αναζήτηση αυτού που θα κάνει τη διαφορά, αλλά και στη μείωση της παραγωγής μεταξύ άλλων. Και η σειρά noir φαίνεται να καταγράφει όλα αυτά τα ρεύματα. Για τον Ninomiya, η όλη διαδικασία είναι καθαρά ενστικτώδης. «Είμαι εργασιομανής. Μου προκαλεί δυσφορία να αφήνω τη δουλειά μου στη μέση. Η μόδα με γοητεύει ως μέσο έκφρασης. Όταν δουλεύω, πάντα αναρωτιέμαι πώς θα αντιμετωπίσουν οι επόμενες γενιές αυτά που φτιάχνω. Εργάζομαι στον ίδιο χώρο με άλλους, αλλά η πορεία που ακολουθώ είναι εντελώς διαφορετική. Το ιδανικό για μένα είναι να σκέφτονται οι άλλοι ότι κάνω κάτι ενδιαφέρον. Όχι μόνο η Rei και ο Junya, αλλά και άλλοι παίκτες στη βιομηχανία της μόδας. Υπόσχομαι ότι θα προσπαθώ πάντα για το καλύτερο», καταλήγει.